فرهنگ گیلکی رانکوه، د‌ر د‌و بخش تد‌وین شد‌ه است. بخش نخست د‌ربرگیرند‌ۀ واژه‌های گیلکی است که با تکیه بر زبان گیلکیِ شرق گرد آمد‌ه‌اند. بخش د‌وم این فرهنگ به گرد‌آوری تعد‌اد قابل‌توجهی از امثال‌وحکم رایج د‌ر آن ناحیه و نکاتی پیرامون فرهنگ عامة مرد‌م، موسیقی و خوراک د‌ر شرق گیلان اختصاص یافته است.

گویش‌شناسی علم بررسی گویش‌هاست. اگر این شاخه از زبان‌شناسی با روش علمی همراه نباشد؛ چندان کارآمد نخواهد بود. نابسامانی‌ها و روش‌های ذوقی در این حوزه، تا این دهه، مانع توفیق در گویش‌شناسی بوده‌است. اگر بتوان روش علمی، منسجم و یکسانی برای پژوهش‌های گویشی به کار گرفت؛ می‌توان به ثبت و ضبط گویش‌ها و نیز ماندگاری آنها برای تحلیل و بررسی در آینده بیشتر امیدوار بود. در این پژوهش سعی شده‌است با استفاده از روش‌های علمیِ ثبت و ضبط گویش‌ها، راهنمایی برای گردآوری تعدادی از گویش‌های ایرانی ارائه شود. مثال‌های این تحقیق بیشتر از گیلکی، تاتی و تالشی است؛ اما برای اغلب گویش‌های ایرانی می‌تواند مفید باشد. این راهنما برای پژوهشگرانی تهیه شده‌است که کمتر با گویش‌شناسی آشنا هستند و هیچ الگویی برای تحقیق پیش رو ندارند. بخش‌های این اثر به گونه‌ای طراحی شده‌است که می‌تواند جوابگوی پرسش‌های محققین در اغلب بخش‌های یک تحقیق گویشی باشد.

این کتاب که یک فرهنگ موضوعی است، به زبان تاتی (از زبان های ایرانی شاخه ی شمال غربی) اختصاص دارد و دربردارنده ی قریب به ده هزار مدخل است که بر مبنای تاتی شاهرود خلخال و در پنجاه و سه فصل تنظیم شده است.

زبان تاتی یکی از زبان‌های ایرانی شمال‌غربی است که بسیاری از ویژگی‌های زبانی کهن را حفظ کرده‌ است. این زبان هم‌اکنون در دو شاخه کلی شمالی و جنوبی در مناطقی از ایران و خارج از آن رایج است. زبان تاتی جنوبی در مناطق مختلفی از اطراف تبریز (کلیبر، کلاسور، هرزند، کرینگان)، خلخال، تاکستانِ قزوین، رودبار و شمال خراسان گویشورانی دارد. ساخت ارگتیو، ماده‌ی مجهول، تمایز جنس دستوری مؤنث، ساخت فعل ماضی از ماده‌ی مضارع،ماده‌ی مجهول و ... ، از ویژگی‌های زبان تاتی است. در این اثر به‌طور خلاصه کلیاتی از نظام آوایی، واژگانی، ساخت واژی و نحوی تاتیِ رودبار بر مبنای گویش روستای انبوه توصیف شده است.