بسیاری از پیشه‌هایی که روزگاری از راه‌های مهم کسب روزی در گیلان بودند، امروزه یا کاملاً از بین رفته‌اند و یا به‌طور کلی تغییر شکل داده‌اند و دیگر به معنا و شکلِ گذشته‌شان وجود ندارند. این کتاب تلاشی است برای ثبت و ضبط فرهنگ، نوع و کارکرد آن پیشه‌ها.

برنج یکی از مهم‌ترین محصولات زراعی شمال ایران و به نوعی شاخص‌ترین آن‌هاست. این محصول نه تنها برای مردم این منطقه ارزش غذایی، بلکه ارزش تجاری، فرهنگی و اعتقادی زیادی به همراه دارد. تأثیر فراوان دانه‌ی برنج بر تمام ابعاد زندگی مردم، طبیعتاً در زبان‌ نشانه‌هایی برجا می‌گذارد و در بخش مهمی از زندگی گیلک‌زبان‌ها خودنمایی می‌کند. با نگاهی دقیق به این مسأله، درمی‌یابیم که زبان گیلکی بدون واژه‌ها، نمادها و نشانه‌های برنج، چندان برای مردم دلنشین نخواهد بود. مردم گیلان در زبان روزمرۀ خود هر روز کنایات، مثل‌ها و اصطلاحات فراوانی به‌کار می‌برند که بسیاری از این‌ها در جایی ثبت و ضبط، ارزش‌گذاری، بررسی و تحلیل نشده است. در این کتاب واژه‌ها و اصطلاحات گیلکی مربوط به برنج در تمام مراحل کاشت، داشت، برداشت و مصرف با تمام همبسته‌ها و وابسته‌های معنایی، کنایات، امثال و حکم، اعتقادات، جشن‌ها و آیین‌های مربوط به برنج و ترانه‌های شالیزار گرد آمده است.

زبان گیلکی، برخلاف فقری که در زمینه‌ی ادبیات مکتوب دارد، در زمینه‌ی فرهنگ عامه به صورت سینه به سینه و شفاهی، گنجینه‌ی بزرگی در خود نهفته دارد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به ضرب‌المثل‌ها، آوا‌ها و نواهای فولکلور، نقل‌ها، چیستان‌ها، دوبیتی‌های عامیانه و... اشاره کرد. کتاب ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات گیلکی زنده‌یاد ابراهیم فخرایی از معدود آثار این مورّخ و پژوهشگر نامی است که برای نخستین‌بار منتشر می‌شود. این اثر که در طول سالیان زندگی مؤلف گردآوری شده، با وجود مشترکات فراوانی که با سایر کتاب‌های منتشر شده در زمینه‌ی امثال و حکم گیلکی دارد، دارای امثال فراوانی است که برای اولین‌بار در این مجموعه ثبت شده است.